ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ

ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ 

Από το σύνολο της νομοθεσίας που διέπει τη λειτουργία των συνεταιρισμών, τη φύση της απασχόλησης και τον τύπο κατάρτισης των συμβάσεων του προσωπικού που απασχολείται στους Γεωργικούς Συνεταιρισμούς, προκύπτουν τα εξής:

Το προσωπικό του προσλαμβάνεται από τις Αγροτικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις είναι α) τακτικό, το οποίο καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες της Οργάνωσης, καταλαμβάνει θέσεις που προβλέπονται από τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας της και προσλαμβάνεται όπως ο ίδιος Κανονισμός ορίζει και β) έκτακτο, που προσλαμβάνεται με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου και καλύπτει ειδικές, έκτακτες, εποχιακές και πρόσκαιρες ανάγκες. Συμπληρωματικά εφαρμόζονται οι κανόνες του εμπορικού και του αστικού δικαίου.

Παρότι λοιπόν ρυθμίζεται σαφώς στο νόμο ο τρόπος πρόσληψης του έκτακτου προσωπικού, κατά νομοθετική εξουσιοδότηση τα θέματα σχετικά με την πρόσληψη του τακτικού προσωπικού, που προορίζεται για την κάλυψη μόνιμων και διαρκών αναγκών του Συνεταιρισμού, ρυθμίζονται από τον εκάστοτε Κανονισμό προσωπικού του.

Συνεπώς, στην περίπτωση μη ύπαρξης Κανονισμού προσωπικού, υπάρχει κενό νόμου, για το οποίο εφαρμόζονται οι διατάξεις του ΑΚ και εν γένει της εργατικής νομοθεσίας.

Η νομολογία, στα πλαίσια της ερμηνείας των ανωτέρω διατάξεων έχει κατά καιρούς προσεγγίσει ποικιλοτρόπως τα σχετικά θέματα της παθογένειας της απασχόλησης σε Συνεταιρισμούς. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, μετά την ένταξη των συνεταιρισμών στην ιδιωτική οικονομία, αλλά και την πλήρη εξομοίωση των υπαλλήλων τους με τους απασχολούμενους σε επιχειρήσεις ιδιωτικού δικαίου, δυνάμει των άρθρων 2,4 του ν. 4046/2012, και της ΠΥΣ 6/28.2.2012 με τις οποίες καταργήθηκαν οι όποιες παρεκκλίσεις από τους γενικούς κανόνες της εργατικής νομοθεσίας προβλέπονταν για το προσωπικό των Συνεταιρισμών, αλλά και την ενσωμάτωση της οδηγίας 1990/70/ΕΚ με το ΠΔ 81/2003 και ΠΔ 164/2004, που στοχεύει στην αποτροπή της κατάχρησης των συμβάσεων ορισμένου χρόνου και την καταστρατήγηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, σε αυτό το κλίμα κινούνται και οι αποφάσεις των Δικαστηρίων μας.

 Ενδεικτικά αναφέρω την πρόσφατη Απόφαση 919/2017 του ΑΠ (σχετ. 50Α) η οποία δέχτηκε ότι : ''…….Από την αντιπαραβολή των ως άνω διατάξεων που αφορούν την διάκριση του προσωπικού των αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων σε τακτικό (δηλ. αυτό που καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες αυτών κλπ.) και με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου (που καλύπτει ειδικές, έκτακτες, εποχικές ή πρόσκαιρες ανάγκες), προκύπτει ότι το τακτικό προσωπικό των αγροτικών συνεταιριστικών οργανώσεων συνδέεται με αυτές με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου και, αντίστροφα, ότι οι προσλαμβανόμενοι από τέτοιες οργανώσεις για κάλυψη πάγιων και διαρκών αναγκών τους, έστω με ανανεουμένη ή παρατεινόμενη σύμβαση εργασίας ορισμένη χρόνου, η οποία ως εκ τούτου είναι σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, ανήκουν στο τακτικό προσωπικό αυτών.....'' Με την Οδηγία 1999/70/ΕΚ του Συμβουλίου της 28-6-1999 σκοπήθηκε η αποτροπή της κατάχρησης σύναψης διαδοχικών συμβάσεων ή σχέσεων εργασίας ορισμένου χρόνου με την λήψη από τα κράτη μέλη, όπου δεν υπάρχουν ισοδύναμα μέτρα για τον σκοπό αυτόν, συγκεκριμένων μέτρων προσαρμογής, η Οδηγία δε αυτή ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη ως προς εργαζομένους με συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου στον ιδιωτικό τομέα με το ΠΔ 81/2003, που άρχισε να ισχύει από 2-4-2003 (ενώ για τους εργαζομένους με τέτοιες συμβάσεις στον δημόσιο τομέα με το ΠΔ 164/2004, με έναρξη ισχύος από 19-7-2004). Ανεξάρτητα από την Οδηγία αυτή στην ελληνική έννομη τάξη, η διασφάλιση των εργαζομένων από την καταστρατήγηση των δικαιωμάτων τους με την προσχηματική επιλογή της σύμβασης έργου ή εργασίας ορισμένου αντί αορίστου χρόνου, αντιμετωπιζόταν με το άρθρο 8§3 του ν. 2112/1920, όπως έχει τροποποιηθεί και αυθεντικά ερμηνευθεί (ν. 4558/1920, άρθρο 11 α.ν. 547/1937), το οποίο ορίζει ότι οι διατάξεις του νόμου αυτού εφαρμόζονται και επί συμβάσεων εργασίας με ορισμένη χρονική διάρκεια, αν ο καθορισμός της διάρκειας αυτής δεν δικαιολογείται από την φύση της σύμβασης, αλλά τέθηκε σκόπιμα προς καταστρατήγηση των διατάξεων του ίδιου νόμου περί υποχρεωτικής καταγγελίας της υπαλληλικής σύμβασης, και από το οποίο (που αξιοποιήθηκε γενικότερα τια τον ορθό χαρακτηρισμό των συμβάσεων εργασίας ως ορισμένης ή αόριστης διάρκειας, με πληρέστερη προστασία έναντι εκείνης της ως άνω Οδηγίας, αν και αναφέρεται στην προστασία των εργαζομένων από την μη τήρηση από τον εργοδότη των τυπικών όρων του ν.2112/1920 κατά την απόλυση) προκύπτει ότι, όταν συνάπτονται αλλεπάλληλες συμβάσεις εργασίας ορισμένης χρονικής διάρκειας, αν ο καθορισμός της διάρκειάς τους δεν δικαιολογείται από την φύση ή το είδος ή το σκοπό της εργασίας ή δεν υπαγορεύεται από ειδικό λόγο, που ανάγεται ιδίως στις ιδιαίτερες συνθήκες λειτουργίας της επιχείρησης, αλλά έχει τεθεί με σκοπό την καταστρατήγηση των διατάξεων περί υποχρεωτικής καταγγελίας των συμβάσεων αορίστου χρόνου (άρθ. 1,2,3 του ν. 2112/1920 ή 1, 3, 5 του β.δ. της 16/18-7- 1920), ανακύπτει ακυρότητα ως προς τον καθορισμό ορισμένης χρονικής διάρκειας της σύμβασης και θεωρείται ότι τότε καταρτίσθηκε ενιαία σύμβαση αορίστου χρόνου, στην οποία δεν είναι δυνατή η απόλυση του εργαζομένου χωρίς καταγγελία της σύμβασης και καταβολή της νόμιμης αποζημίωσης (ΟλΑΠ 19/2007, ΑΠ 618/2017). Σημειώνεται ότι τούτο (δηλ. ότι στις συμβάσεις αυτές εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθ.8 ν. 2112/1920) συμβαίνει και όταν πρόκειται για μία και μοναδική αρχική σύμβαση (πρβλ. ΑΠ 369/2013).

Ομοίου περιεχόμενου και  η 212/2017 Εφετείου Λαρίσης  η οποία έκρινε ότι ...''…η έννοια της παρ.2 του άρθρου 5 της ως άνω Π.Υ.Σ. είναι ότι καταργούνται, πέραν του ορίου ηλικίας, οι διαδικαστικοί και ουσιαστικοί περιορισμοί του δικαιώματος καταγγελίας, αδιακρίτως αν περιέχονται σε συμβάσεις που ήταν εξαρχής αορίστου χρόνου ή σε συμβάσεις που θεωρούνταν ορισμένου χρόνου λόγω ορίου ηλικίας, καθώς και ό,τι παρεκκλίνει από τους «γενικούς κανόνες της εργατικής νομοθεσίας» και ό,τι προσομοιάζει στον Υπαλληλικό Κώδικα (αναφορικά με τα θέματα απόλυσης) (ΕφΛαρ 226/2016 ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ )..

Η 619/2010 Εφ.Λαρίσης  που έκρινε ειδικά την περίπτωση της μη ύπαρξης Κανονισμού Προσωπικού ''…..Από το συνδυασμό των διατάξεων αυτών που ρύθμιζαν τη λειτουργία των Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων προκύπτει ότι η αγροτική συνεταιριστική οργάνωση, η στερούμενη εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας της, ψηφισθέντος και εκδοθέντος από την γενική της συνέλευση και προβλέποντος γενικώς περί του αριθμού των θέσεων των υπαλλήλων και του τρόπου προσλήψεώς τους, μπορεί να προσλάβει υπαλλήλους με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου και τούτο διότι η ευχέρεια αυτή δεν αποκλείεται από τις άνω διατάξεις (ΑΠ 1159 / 2006 ΤΝΠ ΔΣΑ) Ο προβληθείς στην πρωτοβάθμια δίκη ισχυρισμός της εναγομένης, και θεμελιωτικός κατόπιν της απορρίψεώς του με την εκκαλούμενη απόφαση του πρώτου λόγου της υπό κρίση εφέσεως, περί του ότι η ενάγουσα προσλήφθηκε με σύμβαση ορισμένου χρόνου για τη κάλυψη έκτακτων και εποχικών του ως άνω περιεχομένου εργασιακών αναγκών και συνεπώς λαμβανομένου υπόψη ότι αυτή η εναγομένη τυγχάνει συνεταιριστική οργάνωση, διεπόμενη κατά τη λειτουργία της από ιδιώνυμο νομοθετικό καθεστώς (ν.2169/93, 2810/2000 σε συνδυασμό με την υπ`αρ. 27346/1990 κοινή Απόφαση των Υπουργών Γεωργίας και Εργασίας), που απαγορεύει την πρόσληψη έκτακτου υπαλληλικού προσωπικού, έστω και αν τούτο χρησιμοποιηθεί για την εκτέλεση μονίμων λειτουργικών αναγκών με σύμβαση αορίστου χρόνου, ώστε να μη δύναται να εφαρμοσθεί στην προκειμένη περίπτωση η ΑΚ 671 για την ανανέωση της ορισμένου χρόνου συμβάσεως εξαρτημένης εργασίας του ενάγοντος σε αορίστου χρόνου, τυγχάνει μη νόμιμος και απορριπτέος. Και τούτο διότι, όπως αναφέρθηκε και στη μείζονα σκέψη η ανωτέρω απαγόρευση η οποία καθιστά άκυρη την επικληθείσα από την ενάγουσα σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου (ΑΚ 174, 180), προϋπέθετε την ψήφιση από τη γενική συνέλευση της εναγομένης Συνεταιριστικής Οργάνωσης και τη θέση σε ισχύ εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας του, που να προβλέπει γενικώς περί του αριθμού των θέσεων των υπαλλήλων και τρόπου προσλήψεως τους. Όμως δεν αποδείχθηκε η ύπαρξη τέτοιου εσωτερικού κανονισμού στην εναγομένη γεγονός το οποίο συνομολόγησε η τελευταία σιωπηρά αφού δεν αμφισβήτησε ρητά. Συνεπώς η εναγομένη μπορούσε και νόμιμα προσέλαβε την ενάγουσα με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου αφού η σχετική ευχέρεια δεν αποκλείεται από τις προαναφερόμενες διατάξεις.'' (ΑΠ 1159/2006 Τ.Ν.Π ΔΣΑ)'' Αλλά και οι 1256/2013 ΑΠ, 1159/2006 ΑΠ.