ΑΠΟΔΟΧΗ-ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟΔΟΧΗ ΜΕ ΤΟ ΕΥΕΡΓΕΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥ

Σύμφωνα με τα άρθρα 1901 επ του ΑΚ ο κληρονόμος ευθύνεται και με τη δική του περιουσία για τις υποχρεώσεις της κληρονομιάς.

Ο νόμος όμως του δίνει το δικαίωμα αφενός να προβεί σε αποποίηση της κληρονομιάς εντός 4μηνου από την γνώση της επαγωγής και του λόγου της, αφετέρου να προβεί σε αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής εντός της ιδίας προθεσμίας. Οι δύο αυτές δηλώσεις γίνονται στο Ειρηνοδικείο του τόπου κατοικίας του κληρονομούμενου (ΚΠολΔ αρ. 30) δυνατό να γίνουν και με πληρεξούσιο.

Αποτέλεσμα της αποποίησης είναι η αποξένωση του κληρονόμου από την περιουσία του κληρονομούμενου και η επαγωγή της στον κληρονόμο του, ο οποίος επίσης πρέπει να αποποιηθεί εφόσον το κρίνει σκόπιμο. Σε περίπτωση ανηλίκων τέκνων η αποποίηση γίνεται μετά από άδεια του Δικαστηρίου η οποία ζητείται από τους ασκούντες τη γονική μέριμνα. Εάν οι κηδεμόνες του τέκνου δε μεριμνήσουν προς τούτο, τότε σύμφωνα με το νόμο (1902 ΑΚ) η αποδοχή θεωρείται ότι έγινε με το ευεργέτημα της απογραφής η οποία θα πρέπει να ολοκληρωθεί εντός έτους από την ενηλικίωση του ανηλίκου.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν είναι δυνατή η εκ των υστέρων ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ από το ενηλικιωθέν ανήλικο.

Αποδοχή κληρονομίας που συνάγεται από την παραμέληση της προθεσμίας αποποιήσεως μπορεί να προσβληθεί από τον κληρονόμο λόγω ουσιώδους πλάνης, επί ανηλίκου δε κληρονόμου από τους νόμιμους εκπροσώπους  του. Τέτοια πλάνη μπορεί να οφείλεται και σε άγνοια ή εσφαλμένη γνώση των σχετικών με την αποδοχή νομικών διατάξεων. (6μηνη παραγραφή από τη γνώση).

Σε περίπτωση που ο κληρονόμος δεν προχωρήσει σε μία από τις δύο αυτές κινήσεις και αδρανήσει, αποκτά αυτοδικαίως την κληρονομιά μετά την πάροδο του τασσομένου 4μηνου (1846 ΑΚ). Να επισημανθεί εδώ ότι η αυτοδίκαια επαγωγή της κληρονομιάς δεν απαλλάσσει τον κληρονόμο από την υποχρέωση σύνταξης δήλωσης φόρου κληρονομιάς εντός εξαμήνου από το θάνατο (η επαγωγή ανατρέχει στο χρόνο θανάτου) καθώς και από σύνταξη συμβολαιογραφικής αποδοχής των ακινήτων και μεταγραφής αυτής, τα οποία είναι απαραίτητα κατά το εμπράγματο δίκαιο για την απόκτηση της κυριότητας τους (1193, 1846 ΑΚ)

Τί γίνεται στην περίπτωση της αποδοχής με το ευεργέτημα της απογραφής;

Καταρχήν αυτή είναι η ενδεδειγμένη λύση στην περίπτωση κυρίως που ο κληρονόμος δεν έχει πλήρη εικόνα για την κατάσταση της κληρονομιάς, το ενεργητικό και το παθητικό της.

Όμως δεν ολοκληρώνεται με τη δήλωση στο Δικαστήριο της κληρονομιάς. Αντιθέτως έχει πολλές διατυπώσεις. Σχηματικά και για την περίπτωση ενήλικα με πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα :

1. Αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής εντός 4 μηνου από γνώση επαγωγής και λόγου.

Αποτελέσματα: η κληρονομιά αποτελεί χωριστή περιουσία και δεν επέρχεται σύγχυση με την περιουσία του κληρονόμου ο οποίος ευθύνεται ως το ενεργητικό της κληρονομιάς ακι έχει υποχρέωση διαχείρισης της κληρονομιάς με επιμέλεια (1907 ΑΚ). Απαλλαγή από την ευθύνη αυτή χωρεί σε τυχαία καταστροφή ή απώλεια των στοιχείων της κληρονομιάς. Δύναται να ικανοποιήσει οποιονδήποτε δανειστή χωρίς να υπέχει ευθύνη ως προς τους υπόλοιπους. Δεν είναι δυνατό να προβεί σε χαριστικές δικαιοπραξίες που απομειώνουν το ενεργητικό της κληρονομιάς και βλάπτουν τους δανειστές. Οι δανειστές δύνανται να επιδιώξουν την ικανοποίηση των απαιτήσεων τους και με κατάσχεση εις χείρας του κληρονόμου ως τρίτου (πχ στην περίπτωση μισθώσεων).

2. Υποχρέωση σύνταξης απογραφής εντός 4μηνου από δήλωση : Γίνεται με αίτηση από κληρονόμο ή δανειστή της κληρονομιάς (ή αυτεπαγγέλτως) Ενώπιον του Ειρηνοδίκη του τόπου που βρίσκονται τα πράγματα που θα απογραφούν προκειμένου να οριστεί συμβολαιογράφος που θα διενεργήσει την σύνταξη της απογραφής και εκτιμητές της κληρονομιαίας περιουσίας.

3 Δικαστική εκκαθάριση κληρονομιάς - Παραχώρηση κληρονομιαίας περιουσίας (1909, 1913 επ ΑΚ,814,817 ΚΠολΔ) : Σκοπός της είναι η πλήρης απαλλαγή του κληρονόμου από τα καθήκοντα του ως εξ απογραφής κληρονόμου. Γίνεται με αίτηση στο Δικαστήριο της κληρονομιάς κατά την Εκουσία δικαιοδοσία. Το Δικαστήριο διατάσσει τη Δικαστική εκκαθάριση της κληρονομιάς (αν δεν έχει γίνει ήδη με ξεχωριστή αίτηση) και την παραχώρηση της περιουσίας στους δανειστές.

Σχετικά υποδείγματα δικογράφων παραθέτονται στην ετικέτα ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ.